Iedereen die wat rondsurft en af en toe het muurbloempje uithangt op sociale media is wel bekend met het fenomeen infinite scrolling: Ben je lekker een webpagina aan het doorbladeren, wordt die webpagina voor je ogen en voor je er erg in hebt steeds langer en langer! Gekmakend.
Waarom gebeurt het, en wat zijn de voors en tegens?
Lookbook
De Facebook-tijdlijn is natuurlijk het beste voorbeeld. Theoretisch zou je eindeloos aan het draaischijfje van je muis kunnen draaien, waarbij de website tot in het oneindige de voorbijvliedende content blijft aanvullen – ziedaar de eenvoudige oorsprong van de naam.
Ik weet nog goed hoe ik voor het eerst in aanraking kwam met het fenomeen. Het moet in 2008 zijn geweest op de site Lookbook.nu. Een sensationele ervaring was het, en ook zo lekker eenvoudig: je beweegt je wijsvinger op en neer om het schijfje aan het draaien te brengen, en je hoeft niet de krankzinnige krachtinspanning van het daadwerkelijk indrukken van je muisknop te verrichten. Daardoor wordt de drempel om er eindeloos mee door te gaan ook buitengewoon laag.
Het blijkt dus weer een van de vele foefjes in de trukendoos die websites door de jaren heen bij elkaar hebben vergaard om je zo lang mogelijk binnen de grenzen van hun domein te houden. En zoals dat met veel dingen gaat, schreven andere mensen ook al vaker over dit fenomeen.
Waarbij ook de bezwaren ertegen aan bod komen: zo gaat er een theorie dat het bereiken van een natuurlijk eindpunt op een webpagina nog de illusie van enige controle en houvast kan bewerkstelligen. Als je dat punt hebt bereikt, weet je dat je alle relevante resultaten hebt binnengeharkt die je wilde vinden.
Fashion item
Dat is dus ook het grote bezwaar van infinite scrolling: je raakt binnen de kortste keren alle overzicht kwijt. Op genummerde pagina’s van tien stuks zijn eerder geziene dingen nog enigszins terug te vinden, maar zie maar eens iets terug te vinden na tien minuten op één en dezelfde pagina naar beneden scrollen. Een gepagineerde interface stelt de argeloze surfer nog in staat om een bepaald gegeven nog mentaal te kunnen (her-)lokaliseren.
Voor het overzicht hoef je het dus niet te doen. Sterker nog, er zijn ook sites die vanwege de totale wanorde die infinite scrolling achterlaat alweer snel van de mechaniek zijn afgestapt. Met name op verkoopsites valt hier veel voor te zeggen: ga maar na, als je nog dat ene mooie fashion item van even geleden wilt hervinden, moet je weer eindeloos naar boven ploegen, of als je de pagina per ongeluk herlaadt kun je zelfs helemáál opnieuw met zoeken beginnen. Vanaf daar verdwijnt zodoende de prikkel dat de mechaniek mensen langer binnen het domein een bepaalde site houdt – zeker dus als mensen gericht naar iets op zoek zijn.
Verzetje
Nu is een interessante vraag: werkt infinite scrolling dan wel wanneer mensen niet naar iets specifieks op zoek zijn?
Het doet wel vermoeden. Twitter, Facebook en ook LinkedIn zijn voorbeelden van sites die werken met een tijdlijn die zichzelf immer blijft aanvullen. Tegelijkertijd worden boeken – behalve misschien bij 2 voor 12 – ook gelezen zonder dat mensen specifiek naar iets op zoek zijn. En toch ben je je tijdens het lezen onderhuids dondersgoed bewust van de grenzen van de tekst: het boek heeft zoveel bladzijden, ik moet nog zoveel bladzijden (frequentere overweging bij een vervelend boek), ik ben op hoofdstuk zus, bij gebeurtenis X in het plot – niks oneindigs aan, allemaal hartstikke vastomlijnd. Hoe valt dat dan weer te verklaren?
Het kan ermee te maken hebben dat je al een soort mentaal kader hebt opgeworpen voor de situatie van het boek: dit is de mise-en-scène en daarbinnen speelt het verhaal zich af. Binnen dit mentale kader kan het zo gek worden als de schrijver maar wil, maar formeel kan de schrijver letterlijk zijn boekje niet te buiten gaan. Een primaire reactie zou zijn dat je op sociale media hoofdzakelijk komt om de tijd te doden, voor een lach van de dag of een verzetje (of, in het geval van LinkedIn, lekker informeel netwerken). Daardoor zou het misschien (voor de meeste mensen) niet een activiteit kunnen zijn die drastische omkadering behoeft – als het maar voor wat afleiding zorgt.
Maar ja, ligt het echt zo simpel? Zou hier dan de kous mee af zijn? Telkens verder bevragen is stiekem ook een vorm van infinite scrolling – zo komt er natuurlijk nooit een einde aan dit stukje.
Daarom ga ik volgende keer dieper in op de vraag of sociale media er echt alleen voor het vertier zijn, of ook een diepere functie vertegenwoordigen. (Spoiler alert: optie twee.)
Bram Faber 