Op onregelmatige basis recenseer ik nieuw verschenen CDs voor Tijdschrift de Klarinet. Exact een jaar geleden recenseerde ik het album Hedwig Swimberghe and Friends – Pages of Life. Clarinet music by Nadiya Poklad.
In 2007 kwam klarinettist Hedwig Swimberghe in contact met de componiste Nadiya Poklad. Geboren en getogen in de Oekraïense stad Lugansk, studeerde Poklad compositie in Kiev en werkt ze sinds 2012 als muziekdocente bij diverse internationale scholen in ruraal China – het kan verkeren. De ontmoeting met Swimberghe vormde het begin van een zeer vruchtbare samenwerking. Een weerslag van die samenwerking is te vinden op het recent uitgebrachte album Pages of Life, waarvoor een selectie is gemaakt uit de talloze composities die Poklad voor Swimberghe heeft geschreven.
De composities op de – erg slordig uitgegeven – CD kennen over het algemeen een vrij conventionele opzet: Poklad bedient zich van klassieke vormen als de sonate en het thema met variaties, en werkt het contrapunt minutieus uit. De klankwereld die ze oproept doet bij vlagen denken aan de academische muziek uit de jaren ’50 van de vorige eeuw van Paul Hindemith, of van onze eigen Willem Pijper. Daarnaast heeft Poklad aan een half woord genoeg: vaak heeft ze niet langer dan drie minuten nodig om haar muzikale punt te maken.
Pour Toi en Danse Fantastique, beide voor solo klarinet,zijn een voorbeeld van zo’n kort gebaar. Het lijken zeer prettige speelstukken waarin een muzikaal idee in een zeer kort tijdsbestek wordt ontwikkeld. Les Pensées en Une Tendresse zijn voorbeelden van melancholischer composities, waarin een trage, gedragen melodie wordt ontwikkeld. Zeker de langzamere stukken tonen een sterke verwantschap met na-oorlogse componisten als Josef Mattias Hauer. Daarnaast bedient Poklad zich ook graag van muzikale stereotypering: in Una Imagen Espanol: speelt ze met Spaanse clichébeeld van de flamencotriller, en in Derwish’s Prayers simuleert ze de ronddraaiende beweging van de islamitische geestelijke, hierbij in de verte refererend aan Arabische maqam-toonladders.
Het valt op dat veel van de composities van Poklad erg op het middenregister hangen, wat ze enerzijds zeer geschikt maakt als studiestukken, maar anderzijds ook een hoop mogelijkheden die de klarinet biedt links laten liggen. De sonate voor klarinet en piano vormt hierop een prettige uitzondering: langs een buitengewoon goed uitgedachte spanningsboog dwingen felle uithalen van de piano de klarinet om een weerwoord te formuleren – iets dat deze vol overgave doet. Het levert een interessante en prikkelende wisselwerking op: net het beetje pit dat in veel stukken ontbreekt.
Hoogtepunt van de CD vormt de afsluitende Partite voor klarinetkwartet. De grenzen van de instrumenten worden opgezocht in een wederom zeer vernuftig muzikaal bouwwerk, en in het pittige Allegro drijven felle staccatolijnen het stuk naar zijn climax. Hier komt het compositorische talent van Poklad het beste tot zijn recht.
Aan het ambacht van klarinettist Hedwig Swimberghe zal het niet liggen. Swimberghe, die onder andere bij Karl Leister studeerde, is een buitengewoon bekwame speler, die met zijn gevoel voor lyriek de stukken voor solo klarinet naar een hoger plan weet te tillen. Als klarinetdocent aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel heeft hij bovendien een goed netwerk van “friends”, waar hij voor “Pages of Life” uitstekend uit kon putten: ook zijn medespelers munten uit in precisie en muzikaliteit. Poklad kan zich gelukkig prijzen met zo’n muzikale ambassadeur.
Bram Faber 