We hebben allemaal de mond vol van hoe slecht grote bedrijven als Facebook en Google voor de mensheid zijn. ‘Wij zijn hun product’, ‘er wordt over onze rug geld verdiend’: honderden artikelen per dag worden geschreven en gedeeld over de grote, kwade jongens. (Artikelen die vervolgens wel doodleuk worden gedeeld via het medium dat ze aanklagen.)
En de grootste bedrijven zijn inderdaad ‘de 1%’ die verreweg de grootste taartpunt in beslag nemen van wat er aan geld omgaat in het vermarkten van vergaarde persoonsgegevens. Toch is het probleem groter dan dat. Door talloze kleinere bedrijfjes wordt er een slaatje geslagen uit de activiteiten op het internet van argeloze websurfers. Deze week een casestudie van één van die kleinere partijen, die in elk geval qua achterbaksheid geen stuiver onder doet voor de grote jongens: Petities24.
Gratis hosting
Petities24 is een site die ‘gratis hosting’ aanbiedt voor online petities. Via de website kun je een ‘professionele online petitie’ maken, met behulp van wat ‘veelomvattende dienstverlening’ wordt genoemd. Het ei van Columbus van de site wordt als volgt beschreven:
Onze petities worden iedere dag in de media besproken dus het beginnen van een petitie is een krachtige manier om opgemerkt te worden door het publiek en invloedrijke besluitvormers.
De inhoud van de petities laat zich het beste vergelijken met een etterende zweer, waaruit de maatschappelijke onvrede tegen de plinten klotst. ‘Anne Faber dood door schuld rechtssysteem’ en ‘Wij eisen nieuwe verkiezingen’ zijn enkele van de titels van petities die op de site te vinden zijn; in vergelijking met sommige commentaren van ondertekenaars ervan zijn de titels behoorlijk optimistisch, mild en vredelievend.
De inhoud is tot daar aan toe. Maar de teksten van de ‘hosting site’ zelf voelen een beetje gek en krampachtig aan – ‘veelomvattende dienstverlening?’ –; eigenlijk alsof ze automatisch gegenereerd zijn, of in elk geval rechtstreeks uit Google Translate zijn gerold.
Oulu
Die argwaan blijkt gegrond. Petities24 is onderdeel van een enorm netwerk van aangesloten sites, waarvan Petitions24 de moedersite is. Die site blijkt te verschijnen in maar liefst 48 talen, waaronder ook vreemde eenden als het Esperanto en het Latijn.
De servers die dit alles in de lucht houden staan in Frankrijk, bij de Franse opslaggigant OVH, maar het spoor van het hoofdkwartier leidt naar Oulu, in Finland. Daar woont Samppa Rehu, CEO van Petitions24. De Finse evenknie van Petitions24, Adressit.com, bestaat al sinds 2004, opgericht door de dan 21-jarige Rehu. In 2014 is Petitions24 als N.V. doorgegaan, met in elk geval twee werknemers (Rehu en één ander bestuurslid).
Rehu wordt daarnaast als beheerder genoemd van nettipokeri.org (‘online poker’), verkkomainonta.com (Fins voor ‘online adverteren’, overigens niet meer dan een leeg Blogger-template), en ilmaiset.info, een site die tot september 2009 een groot aantal ‘gratis’ websites verzamelde en daarover blogde. ‘In tegenstelling tot andere websites adverteren we hier geen ‘bijna’ gratis producten en diensten’, vermeldt de koptekst daar dan ook trots.
Quantum mutatis ab illo. Petitions24 N.V. is namelijk een cash cow van heb-ik-jou-daar. Daarover later meer.
Data Processing
Twee aspecten vormen de core business van Petitions24: Data Processing en Server Space Rental. Niks geen waakhond of nobele non-profit die het vuur aan de schenen probeert te leggen van de gevestigde macht, zoals je mag verwachten van een site die burgerinitiatieven faciliteert. Die Server Space Rental is iets bij voor te stellen, in de zin dat Petitions24 de Franse servers aanbiedt om de burgerpetities een podium te bieden (vandaar ook ‘gratis hosting’). Het aspect Data Processing spreekt iets minder tot de verbeelding, maar brengt wel de meeste inkomsten met zich mee. De data die wordt ingevoerd door de bezoekers die een petitie ondertekenen worden verhandeld op het internet. Dit gebeurt met behulp van een heel scala aan diensten die onder de motorkap van de site actief zijn: er wordt onder meer gebruik gemaakt van van Google AdSense, Google Analytics, Nginx en Bootstrap. Inderdaad wat je noemt ‘veelomvattende dienstverlening’.
Wat wordt er dan over mij verzameld en verhandeld als ik iets onderteken? De Engelstalige versie van Petitions24 speelt hierover open kaart en geeft het volgende lijstje van data die geaggregeerd worden:
- Voor- en achternaam
- Stad
- Land
- Mailadres
- Telefoonnummer
- Facebook-ID (de unieke code van je Facebook-account; zoals veel andere websites kan ook Petitions24 door middel van triangulatie van je andere gegevens zoals je mailadres, gemakkelijk je Facebook-account ontwaren, ook als je nergens hebt aangegeven dat je dit wilt.)
- Naam en bestandsnummer van je browser
- Naam en versie van je Operating System (bv. Chrome, Safari, Internet Explorer…)
- Schermresolutie
- Pagina’s die je op de site bezoekt
- Petities die je maakt en tekent
- De aankopen die je doet (Je kunt je petitie ‘prominenter’ laten verschijnen als je wat centen neertelt. In de broncode wordt het Amsterdamse PayPal-alternatief ZayPay hiervoor genoemd.)
- De comments en berichten die je via de site verstuurt.
Dat is dus nogal wat! Deze informatie wordt nadat het is geaggregeerd, zegge de site, voor de volgende doeleinden gebruikt:
- To personalize user’s experience
- To improve the website
- To improve the customer service
‘De gebruikerservaring optimaliseren’ en ‘het verbeteren van de service aan de klant’ zijn natuurlijk fantastische eufemismen om aan te geven dat je reclame krijgt op basis van de gegevens die je doorgeeft. En die gepersonaliseerde reclame beperkt zich niet tot de grenzen van de websites van Petities24: het feit dat de site gebruik maakt van Google AdSense en Google Analytics geeft aan dat ook Grote Broer ziet wat je uitspookt. De ingevoerde gegevens worden vervolgens voor grof geld doorverkocht aan de hoogste bieder die zich ook langs de weg van één van deze kanalen aanbiedt (zie ook dit artikel van Dimitri Tokmetzis voor meer over de gehanteerde systematiek hierachter).
Boze Burgers
Het feit dat de beheerder van Petities24 ook sites bestiert met als onderwerp ‘online poker’ en ‘online adverteren’ geeft wel aan hoe weinig de sociale context van de petities de beheerders zal interesseren – naast het feit dat de sites ook in het Latijn en in het Esperanto aanwezig zijn zonder duidelijke reden. Misschien het standaardpakket van talen wereldwijd?
(Overigens tot op heden ook zonder specifiek in die taal ingediende petities, die laatste twee.)
Dat verhandelen van persoonlijke gegevens heeft Rehu en kompaan geen windeieren gelegd. Financieel zit het behoorlijk snor: eind 2015 had Petitions24 N.V. een omzet van € 154.000, met een winst over het boekjaar van € 97.000. Het bedrijfsresultaat, oftewel wat er onder de streep overblijft wanneer de bedrijfskosten van de netto omzet zijn afgetrokken, is 78,6%. Niet verkeerd voor een tweepersoonsonderneming, als je meer dan drie keer zo veel terugverdient als je erin hoeft te steken. Er zijn er die het voor minder doen. Om de goede zaken te onderstrepen heeft de N.V. dan ook maar meteen ruim 10.000 aandelen uitgegeven.
Dat is wat je noemt grof geld. Grof geld dat verdiend wordt over de rug van de maatschappelijke onvrede van Boze Burgers wereldwijd, die petities ondertekenen met geen enkele legale status, op een sterk fraudegevoelig platform (in 2015 tekenden op de Finse Petitions24 allerlei dode presidenten een petitie voor behoud van het woonhuis van een bekende schrijfster), en waar dus ook geen enkele ‘invloedrijke besluitvormer’ naar zal kraaien.
Het gaat hier niet alleen om Petitions24 als verwerpelijke exploitatie. Er zijn talloze organisaties die zich voordoen als het best denkbare dat de mensheid kon overkomen: Facebook en Google doen bijvoorbeeld al jaren hun uiterste best om dit punt te benadrukken, en dat er alleen nog vervelende dingen als regeringen, plaatselijke regulering, en de politiek hen in de weg zit. (Voer voor een ander stukje.) Maar waar het uiteindelijk op neer komt is dat de bezoeker een poot wordt uitgedraaid: lekker gegevens aanleveren die vervolgens voor grof geld worden doorverkocht aan de hoogste bieder. Grof geld dat uiteindelijk vooral verdwijnt in de krochten van de aandelen van een Finse N.V.
* Waar dan wel tekenen, zonder dat je wordt uitgebuit? De Nederlandse Stichting Petities.nl is een non-profitalternatief zonder winstoogmerk. Zeker weten doe je het echter niet: zo duiden ze Petities24 wel als ‘de concurrent’.
Bram Faber 