Als je even wil lachen, dan kun je altijd even je hart ophalen op LinkedIn, waar de ene na de andere beunhaas haar of zijn zegje doet over manieren waarop jij je workflow zou kunnen optimaliseren, en hoe je je werk efficiënter kunt gaan doen.
(Volgens mij zou een begin zijn: niet onder werktijd op LinkedIn zitten om dit soort zut te lezen.)
Aangezien het een dankbaar onderwerp is, schreef ik eerder al over dergelijke meuk op LinkedIn. Onlangs kwam er echter wederom een mooi exemplaar voorbij. In dit geval schreef Mirjam Baars MBA een stukje in opdracht van de dochtersite NRC Carrière.
Ik ben uit principe buitengewoon wantrouwig naar mensen die zo opzichtig lopen te schermen met hun titels, en ze als een soort immuniteitsketting dragen. Moet ik je nu bij voorbaat al serieuzer gaan nemen voordat ik ook maar een woord heb gelezen, mevrouw MBA?
Nou ja, eerst maar weer eens even diep in de materie duiken, en kijken wat er nú weer gezegd wordt.
Persoonlijk talent
Baars begint als volgt:
Wil je graag moeiteloos je werk doen? ‘s Avonds niet meer moe thuiskomen na een dag hard werken, maar energiek aan tafel zitten omdat je weer een superdag hebt gehad? Dat kan! Voorwaarde is dat je goed weet wat jouw persoonlijke talent is, en dat je deze [sic] bewust inzet.
De pakkende opening staat goed op de plaat. De vragen worden in rap tempo, staccato en direct op de lezer afgevuurd. Jammer dat Baars er geen cliffhanger aan verbindt, maar meteen zelf het antwoord geeft op de vraag hoe je moeiteloos je werk kunt doen: jouw persoonlijke talent. De sleutel tot alles.
Dit is alvast veelbelovend, en biedt al genoeg reden tot kritiek. Baars lijkt er bijvoorbeeld van uit te gaan dat het probleem niet op het werk zit, maar in jezelf. Kutdag op je werk? Jouw probleem, had je maar eerder je persoonlijke talent moeten gebruiken. Je zit dan gewoon op de verkeerde positie op de verkeerde plek. Daarover verderop meer.
Hoe gaat dit verder? Lees snel de volgende alinea!
Persoonlijk symbool
Hoe kom je je persoonlijke talent op het spoor? Door op zoek te gaan naar je ‘persoonlijke symbool’, aldus Baars:
Dit symbool weerspiegelt je persoonlijke kwaliteit. Hoe vind je je persoonlijke symbool? Ga na wat je zou doen als je een sabbatical zou nemen en er niet voor kiest om een wereldreis te maken of een boek te schrijven. De dingen die je dan gaat doen, zijn de dingen waar je van nature al goed in bent.
Sommige mensen gaan dan vrienden opzoeken, omdat zij goed zijn in netwerken. Andere kruipen achter de computer om websites te bouwen, omdat zij goed zijn in programmeren. En weer anderen gaan uitstapjes organiseren, omdat zij over organisatorische kwaliteiten beschikken.
Iets dat Baars als een gegeven lijkt te beschouwen is het feit dat iemands kwaliteiten al-tijd samenvallen met een bepaalde working skill. Netwerken, organiseren, godbetert programmeren: het zat al in je. Dit lijkt een leidmotief voor veel van de influencers die op LinkedIn hun zegje doen. Eerder kwam hier Monique van Meel voorbij, de ‘creatieve strateeg’ die veronderstelde dat iedereen een ‘innerlijke stem’ heeft: de oerroeping waar je ver van verwijderd kunt raken als je niet op je tellen past, maar die altijd als een baken van licht ergens op je ligt te wachten.
Dit is niet alleen irritant determinisme, maar ook klinkklare onzin. De sensatie van het je herinneren van een moment uit je verleden, en het hervinden van die ‘innerlijke stem’, vormen een onderdeel van je huidige emotionele en biologische machinerie, dus het hier en nu. Wanneer je een vroegere ik of een bepaalde situatie in je geheugen oproept, zo beschrijft onder meer Mark Turner, dan kàn het fysiologisch niet zo zijn dat die vroegere ik uit een soort time warp tevoorschijn wordt getoverd. Die authentieke ‘innerlijke stem’ is dus niet een soort hersenschim uit het verleden, maar gewoon een verzinsel van het heden.
Terug bij Baars’ verhaal geldt dit ook voor ‘de dingen waar je van nature al goed in bent’. Je hebt je misschien in je hoofd gehaald dat je ergens van nature goed in bent, maar als je iets elke dag doet, is het dan soms heel raar dat je er dan bedrevener in bent? De meeste algemene professionele vaardigheden, zoals netwerken en programmeren (waarom zou dit geassocieerd moeten worden met vrije tijd?), kunnen prima aangeleerd worden, en er is heus niet sprake van een soortement roeping. ‘Je moet je ware droombaan gewoon nog vinden’ is dan ook net zo’n grote mythe als de gedachte van de soulmate.
Waar waren we gebleven? O juist, het persoonlijke symbool. Baars geeft iemand uit haar best practices het woord:
‘Ik ben een secretaresse. Mijn persoonlijk [sic] symbool is een nijlpaard. Kenmerkend aan een nijlpaard is dat deze [sic – kom op en get your persoonlijke voornaamwoorden straight!] de meeste tijd onder water zit. Hij steekt zijn oortjes net boven water uit. Zo ben ik meestal ook als ik op het werk ben. Ik ben niet heel zichtbaar aanwezig, maar ik houd wel alles nauwlettend in de gaten. Als ik zie dat er dingen gebeuren die de verkeerde kant op dreigen te gaan, stap ik letterlijk het water uit. En onderneem ik actie. Mijn leidinggevende weet dit erg te waarderen. Ik ben haar extra ogen en oren.’
Ze stapt dus letterlijk het water uit. I Kid You Not. Gelukkig kun je zo af en toe ook een tekst voor zichzelf laten spreken, in al zijn waanzin.
Ga dingen doen waar je goed in bent
Zoals gebruikelijk met dit soort stukjes begint het betoog hierna enorm te zwalken:
Je persoonlijk [sic – laatste waarschuwing] symbool helpt je te ontdekken waar je goed in bent.
Nu wordt het wel erg verwarrend. Hiervoor was het – in al zijn stompzinnigheid – prima te volgen, maar waar gaat dit nu ineens naartoe? Eerst moet je op zoek gaan naar het symbool dat je persoonlijke kwaliteiten weerspiegelt, maar vervolgens moet je dat persoonlijke symbool ook nog eens inzetten om te ‘ontdekken waar je goed in bent’? Is dit niet een enorme cirkelredenering? Je hebt toch net je persoonlijke symbool gevonden? Moest dat nu een afspiegeling van je werk zijn, of is het juist de maatstaf?
Even een voorbeeld om dit handen en voeten te kunnen geven. De secretaresse uit de vorige alinea heeft ontdekt dat haar persoonlijke symbool een nijlpaard is. Moet ze nu aan de hand van deze informatie nog verder uit gaan zoeken waar ze goed in is? Dat ze bijvoorbeeld vegetariër is, en bij voorkeur ‘s nachts graast op korte grasvelden?
Werkbeleving
Maar de merkwaardige gedachtegang doet er blijkbaar al niet meer toe, want hierna draait het toch weer uit op het aloude sluimerende ‘potentieel’ van de werknemer, die in het verlengde zou moeten liggen van die vermeend ‘natuurlijke’ capaciteiten van het individu:
Nu je dit weet, kun je je kwaliteiten bewust in gaan zetten. Jouw persoonlijke kwaliteit is jouw deugd. Met deze kwaliteit kun jij de wereld een beetje mooier maken.
Onder meer Todd McGowan en Casper Hoedemækers beschrijven hoe sommige organisaties ‘lol hebben op het werk’ als integraal deel van hun organisatiecultuur inzetten , en tevens als verkapte surveillancestrategie. Dit gaat gepaard met een langzame verandering van de naleving van de managementdoelen naar een gevoel van betrokkenheid erbij. Het is bijna niet te doen om een baan ‘voldoende’ te doen: iemand moet en zal zijn hart er in leggen.
Het is ook de bottom line van een hele stoet aan werkbelevingsonderzoekjes die over de Homo Faber wordt uitgestort: ga je wel genoeg op in je werk? Of zit je met je hoofd bij je thuissituatie, of je andere baan? ‘Niet doen hoor!’, hoor je de onderzoekers aan de andere kant van het scherm bijna vermanend door de enquête heen roepen. Net zoals een al te nuchtere indruk bij een sollicitatiegesprek vaak ook niet goed uitpakt: Jij Wilt Die Baan, en Jij Wilt Niets Liever Dan Die Baan. Anders is daar het gat van de deur.
Ook bij Baars kan het verhaal hier uiteindelijk tot worden terug gebracht: als je maar je persoonlijke kwaliteiten kan verzilveren door op een werkplek terecht te komen die bij je past, dan biedt dat voldoende houvast om je werkplezier – en dus je productiviteit – te verhogen. Wanneer jij als worker drone – zoals Yasmin Nair het treffend noemt – op de juiste plek op de juiste tijd zit, dan kan je potentieel ten volle geëxploiteerd worden. Daar zijn geen arbeidsvitaminen meer voor nodig.
Bram Faber 