Op onregelmatige basis recenseer ik nieuw verschenen CDs voor Tijdschrift de Klarinet. Exact een jaar geleden recenseerde ik het album Peter Koetsveld – Roots!.
‘ Geen dag zonder Bach’ : een stelregel voor veel mensen, variërend van Glenn Gould tot Joop van Zijl. En de muziek van Johann Sebastian brengt niet alleen de argeloze luisteraar in vervoering: ook veel musici zijn het erover eens dat Bach muziek heeft voortgebracht in haar allerpuurste vorm.
Ook voor klarinettist Peter Koetsveld is Bach een belangrijke figuur. Bach spelen is voor Koetsveld, die afstudeerde bij Sjef Douwes in Den Haag, een dagelijkse routine geworden. Om die reden is ook een deel van diens onlangs verschenen dubbel-CD Roots! aan Bach gewijd. Op solo klarinet brengt hij een selectie uit Bachs overbekende oeuvre voor solostrijkers ten gehore, zoals delen uit de cellosuites, maar ook delen uit de partita’s voor solo viool.
Koetsveld vraagt zich af of Bach op klarinet uitvoeren niet een al te zwaar anachronisme is: aangezien Bach niet in aanraking is gekomen met de klarinet in zijn huidige hoedanigheid, is dit geen onterechte overweging. Anderzijds wordt de muziek van Bach sinds jaar en dag voor de meest uiteenlopende en opportune bezettingen gemobiliseerd en omgewerkt, van pianoforte tot symfonische disco. Het sterke aan Bach is dat aan het einde van de rit diens muziek eigenlijk altijd wel overeind blijft. Niet voor niets wordt zijn muziek vaak gezien als de blauwdruk voor zo ongeveer alle Westerse muziek die na hem werd geschreven.
Ook in de versie voor soloklarinet komt Bach ongeschonden uit de strijd: Koetsvelds interpretaties zijn een genot om naar te luisteren. Hij wordt hierbij deels geholpen door de mooi weergalmende akoestiek van de kerk waarin de opnames zijn gemaakt, die het geheel net iets meer body geeft. Het ondersteunt Bachs ronkende harmonieën, met name in de delen uit de suites, die – om eerlijk te zijn – toch nog nét wat beter tot hun recht komen op een cello. Dit geldt ook voor de gevreesde Chaconne uit de Tweede Partita – waarbij er overigens wel verstandig aan is gedaan om de lange en karakteristieke arpeggiopassage weg te laten. Niettemin compenseren Koetsvelds interessante en goed doordachte interpretaties nog steeds ruimschoots hiervoor.
De tweede helft van Roots! biedt een heel ander geluid dan Bach. Dit wordt bevestigd in de vormgeving: de CD van Bach is sereen en donker, terwijl het tweede album een bonte mengeling van kleuren laat zien. Hier speelt Koetsveld solowerken van Mike Curtis en Willem Frederik Bon. Het antwoord op de vraag of Koetsveld evenzeer geworteld is in de muziek van Curtis en Bon als bij Bach het geval was blijven we helaas verschuldigd.
A Week in Plasencía van de Amerikaan Mike Curtis is het eerste stuk op de andere CD: een cyclus bestaande uit warmbloedige solostukken die Curtis tijdens zijn verblijf in de gelijknamige plaats schreef. De stukken dragen de naam van een dag in de week, beginnend en eindigend op zondag. Frappant hierbij is dat de muziek qua sfeer niet per se heel Spaans aandoet, en eerder associaties oproept met de Amerikaanse vroege jazz van de vroege Benny Goodman. Vooral de Woensdag op Parque de la Isla heeft veel weg van Goodmans bekende Petite Fleur. Hoezeer er ook een Spaanse ondertoon aanwezig is: het bloed kruipt blijkbaar toch waar het niet gaan kan.
Er wordt afgesloten met de Etudes voor klarinet solo van Willem Frederik Bon. Deze Nederlandse componist, die in 1983 op veel te jonge leeftijd van 43 jaar overleed, droeg de etudes op aan klarinettist Klaas de Rook, van wie Bon naast Bram de Wilde ook leskreeg. Qua toonzetting zijn de Etudes wat abstracter dan Curtis en Bach: direct bevinden we ons in een midden-twintigste-eeuws geluid, dat doet denken aan Willem Pijper en Kees van Baaren – laatstgenoemde niet verbazingwekkend Bons leermeester.
Het hogere muzikale abstractieniveau wordt echter ondervangen door muzikaal vuurwerk en een keur aan contrapuntische hoogstandjes, maar ook verstilde langzame passages. De veelheid aan muzikaal en technisch vernuft geeft ook blijk van een goede doorgronding van de mogelijkheden van de klarinet. In Koetsveld heeft Bon een uitstekend vertolker gevonden van zijn werk. Al met al is Roots! een interessante en persoonlijke vertelling voor soloklarinet, die geen moment verveelt.
Bram Faber 