Op onregelmatige basis recenseer ik nieuw verschenen CDs voor Tijdschrift de Klarinet. Exact een jaar geleden recenseerde ik het album Woody Black 4 & Voices – The Fire This Time.
Wat is er mooier dan één basklarinet? Vier basklarinetten, moeten de mannen van Woody Black 4 hebben gedacht. Het Weense kwartet – bestaande uit Oscar Antoli, Stephan Dickbauer, Daniel Moser, en Leonhard Skorupa – pakt uit op het bijzondere nieuwe album The Fire This Time. De titel is een toespeling op het boek The Fire Next Time uit de jaren zestig van de Amerikaanse mensenrechtenactivist James Baldwin. In het essay bespreekt hij de centrale rol van ras in de Amerikaanse geschiedenis, en gaat hij onder meer in op de relatie tussen ras en religie. Het werk wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke boeken over rassenverhoudingen in het na-oorlogse Amerika.
De naamgever is tevens het openingswerk van de cd. The Fire This Time, geschreven door bandlid Leonhard Skorupa, wordt opgeluisterd met vervreemdende freestyles van rapper Jahson The Scientist, naast geluidsfragmenten van originele gesproken teksten van Baldwin. De muzikale textuur van het werk roept associaties op met de lange reeks werken voor basklarinet en tape die voor Harry Sparnaay zijn geschreven, zoals Michael Smetanins Ladder of Escape, maar tegelijkertijd heeft het een frisse, eigentijdse sound waarvan geen directe evenknie te bedenken is.
Een punt van kritiek is de onduidelijke boodschap die van de combinate met Baldwins teksten uitgaat. Is het nou een onderschrijving van Baldwin, is het bedoeld als reflectie? Of is het slechts een postmoderne verwijzing, een nihilistisch spel waarin alleen gespeeld wordt met een hele reeks associatieve gedachten? De redelijk vrijblijvende raps van Jahson The Scientist, die overigens wel een heel prettig stemgeluid heeft, bieden ook geen soelaas. Bovendien steken de raps een beetje bleekjes af bij het vuur dat uit de vertogen van Baldwin spreekt.
Het geheel komt meer op gang in het meditatieve en lekker groovende Seize The Means Of Production, een knipoog naar Karl Marx – die het vrijblijvende karakter lijkt te bevestigen –, wederom gemaakt door Skorupa. We horen gelaagde muziek, opgezet volgens een blokkenstructuur, met daaroverheen mooie felle uithalen van zangeres Patricia Moreno: een mix die erg goed werkt. Dit geldt ook voor Sir Turnkey Of Our Tragedy van mede-bandlid Daniel Moser, waarin Maria Hofstätter de waanzinnig bloemrijke, maar ook humoristische tekst van de Oostenrijkse schrijver Josef Winkler reciteert.
Dat de Woody Black 4 niet voor één gat te vangen zijn, laten ze horen in Maranjab van Oscar Antoli, die onder meer Turkse muziek studeerde aan het Codarts Conservatorium in Rotterdam. Hierin is, mede dankzij de functionele zang van Maria Mendes, duidelijk hoorbaar waar Antoli de mosterd haalt, en liggen associaties met de Arabisch maqam voor het oprapen, maar het geheel is sfeervol en zit goed in elkaar.
The Fire This Time is een intrigerend album waar je voor langere tijd op blijft kauwen. Het bevat boeiende klankexperimenten, waarbij het ene idee beter slaagt dan het andere. Wat echter een constante factor is, is dat de vier heren van de Woody Black 4 expliciet bezig zijn met het scheppen van hun eigen, volstrekt onvergelijkelijke klankwereld. Hier slagen ze wonderwel in, ook doordat de bandleden zelf alle muziek schrijven en dus ook het collectieve geluid naar hun hand kunnen zetten. Op dezelfde manier zoals in Nederland bijvoorbeeld het Calefax Rietkwintet dat doet. Het risico van eenvormigheid ligt altijd op de loer, maar de muzikanten – ook gepokte en gemazelde componisten – gaan niet over één nacht ijs en weten op deze cd een buitengewoon breed spectrum neer te zetten dat nergens gaat vervelen. Ook de gastartiesten voegen zich naar het geluid van de Woody Black 4. Hou deze gasten de komende tijd in de gaten, want ze zijn met iets heel interessants bezig.
Bram Faber 